Kilka tygodni temu, podczas coachingu grupowego z grupą urzędników administracji publicznej, zastosowałam po raz pierwszy ćwiczenie pod roboczym tytułem „To mi przypomina”, a wykorzystujące metaforę w pracy coacha. Zadanie wykonuje się w parach. Jedna z osób opowiada o ważnej dla niej kwestii. Może dotyczyć podjęcia decyzji, konfliktu czy zmiany do wprowadzenia.

Druga osoba słucha. Ale słucha niejako dwutorowo. Nie przerywając opowiadającemu, dopytując gdy coś jest niejasne, jest równocześnie uważna na siebie i swoje skojarzenia, którym pozwala bez ograniczeń przypływać.

Gdy opowiadający zakończy swoją wypowiedź osoba słuchająca dzieli się tym, co „pojawiło się” w jej głowie podczas słuchania: obrazem, myślą, skojarzeniem z własną historią.

Po przeprowadzeniu tego ćwiczenia wśród słuchających pojawiły się niezwykłe obrazy: huraganu, Buddy, potraw a nawet huśtawki. Poprosiłam, aby opowiadający tym razem posłuchali skojarzenia innej osoby. Efekt był zdumiewający! Wszystkie osoby na sali uznały, obcą przecież, metaforę/skojarzenia za bardzo przydatne w rozwiązaniu własnych konfliktów, podjęcia decyzji czy wprowadzenia zmian.

Stosując metaforę, człowiek nieco dystansuje się od problemu i może na niego spojrzeć z boku. Czasem zamiast powiedzieć „nie umiem tworzyć relacji z ludźmi” łatwiej jest powiedzieć „moje relacje przypominają te z lekkich komedii – są powierzchowne i niewiele znaczące” lub w miejsce wyznania „nie potrafię osiągać celów” użyć porównania do budowania domku z klocków, z tym, że po ułożeniu 10 klocków siły wyczerpują się. Użycie metafory w takich przypadkach jest bezpieczne i bardziej komfortowe.

W języku greckim „metaphora” oznacza „nabrać dystansu, przełożyć w inne miejsce”. W literaturze to przenośnia, praktyka polegająca na opisaniu przedmiotu lub idei poprzez słowo, które dzięki analogii określa inny przedmiot lub idee. Właśnie tak nauczono nas myśleć o metaforze w szkole: jako o literackim, poetyckim środku wyrazu, właściwości słowa stosowanym do celów artystycznych i retorycznych.

Jak piszą językoznawca George Lakoff i filozof Mark Johnson w książce pod tytułem „Metaphors We Live By”(Metafory, którymi żyjemy):

„Istotą metafory jest zrozumienie i postrzeganie jednej rzeczy za pomocą innej. We wszystkich aspektach życia opisujemy naszą rzeczywistość poprzez metafory, a następnie przystępujemy do działania w oparciu o metafory. Wyciągamy wnioski, określamy cele, podejmujemy wyzwania, planujemy działania, a wszystko to w oparciu o to, w jaki sposób częściowo strukturalizujemy nasze doświadczenia, świadomie i nieświadomie, poprzez metafory.”

• Metafora chwyta istotę danego doświadczenia. Na przykład, kiedy nasz klient powiedział: „podejmowanie decyzji jest jak chodzenie do dentysty”, powód dlaczego odwleka z ich podejmowaniem stał się natychmiast oczywisty.
• Metafora to aktywny proces stanowiący klucz do zrozumienia samego siebie, innych ludzi, a także świata, który nas otacza. Użycie metafory – bez względu na to, jaki jest jej cel – jest doskonałym punktem wyjścia do zrozumienia przez klienta problemu, który zobrazował. Coach poprzez odpowiednie pytania dotyczące użytej metafory pomaga mu uświadomić sobie powiązania między przywołanym obrazem i realną sytuacją klienta. Pytania, które mogą paść to np., „co by się stało, gdybyś otworzył pierwsze drzwi”, „co cię powstrzymuje przed otwarciem tych drzwi” itp. Coachowany może zobaczyć siebie w tej metaforze – jak funkcjonuje i jakie ograniczenia napotyka.
• Metafora nie musi się ograniczać do sformułowań werbalnych. Według mnie, może to być jakakolwiek rzecz, mająca symboliczne znaczenie dla danej osoby. Może to być zachowanie, rysunek, logo, budynek itd. Innymi słowy, cokolwiek dana osoba mówi, widzi, słyszy, czuje bądź robi, jak również to, co sobie wyobraża, może zostać wyrażone i zrozumiane za pośrednictwem metafory.

A w tym przypadku dodatkowo mamy punkt widzenia innej osoby. Polecam!